-Dededen toruna miras kalır mı?

- Şimdi bu normalde dede yetimine miras yok denir. Her halükarda gelir geçer, halükarda uygulanır mümkün değil bazen mirasçı olduk dede yetimi. Mesela nedir? Bir kimsenin bir oğlu vardı bir de kızı var. Oğlu öldü baba hayatta. Ve oğlunda bir oğlu var. Bu ne oldu şimdi? Torun oldu. Sonra dede öldüğünde. Tekrar ediyorum. Bir adamın bir oğlu var ve bir kızı var. Oğlunu evlendirdi ve ondan bir çocuğu oldu yani torunu oldu. Sonra oğlu öldü. Dede var, kızı var. Dede kimin torunun dedesi adam, bir de kız var sonra dede de öldü.Dedenin geriye kimi kaldı? bir kızı kaldı bir de torunu torunu kaldı.

Torun mirasçı olur mu? Ne olur çünkü dedesinin başka erkek çocuğu yok. Ama öyle olmasaydı da bir babanın iki oğlu bir kızı olsaydı veya iki oğlu olsaydı ve bunlardan birisini evlendirmiş ve o evlendirği çocuğun da bir oğlu olmuş. Sonra evlendirdiği kişi ölmüş oğlu kalmış, torun kalmış. Sonra dede ölmüş. Oradan mirasçı olamaz niye amcası var yani amcası var. Dedenin ikinci oğlu var amcası var. Amcasıdır mirasçı olan. Yani demek ki o zaman sadece bunu örnek olarak verdim başka türlü tasavvurlarda söz konusu olabilir. Yani mutlak olarak dede yetimi mirastan mahrumdur demek doğru değil. Ha şöyledir dede yetimi mirastan mahrum olabilir, mahcup olur. Buna biz mahcup deriz. Kendisi ile aynı istikamette olan başkaları varsa o başkaları bunu mahrum eder. Buna hacbi hirman derler.

Ama yoksa o aynı istikamette, kendi babası ve annesi gibi o şeyden birisi yoksa akrabadan o zaman mirasçı olur. Ama şu var tabi tavsiye ediliyor, vasiyet edilmesi. Başka mirasdan mahrum olacak şekilde ise ona vasiyet edilmesi. Yani benim malım da şu kadarını falan verin torununa verin diye vasiyet etmesi tavsiye ediliyor hanefi fıkhında. Şafi mezhebinde bu vaciptir bu vasiyet vaciptir buna el- vasiyetü'l vacibe denilir. Mutlaka vasiyet etmesi lazım. Vasiyet etmezse günahkar olur. Peki vasiyet etmeden ölürse ne olur?

Şimdi bu hanefi mezhebine göre bir şey yok. Şafi mezhebinde vacibi terk etmiş ama bunu bazı Arap ülkelerindeki o şeriata dayalı olarak yapmış oldukları kanunlarda sanki vasiyet etmiş gibi telakki edilir ve onun babası veya annesi ölmeseydi mirastaki pay ne idiyse o kadarını alır. Yani bugünkü Türkiye Medine kanunda olduğu gibi mesela Mısır'da uygulanıyor 1929'da kanun çıkmış. O uygulanıyor ama işe bir mezhep bazında baktığımız zaman hanefi mezhebine göre eğer mirastan men edilmesi menduptur ama şart değildir.